Influisteringen van de shaytaan (1)
Shaykh Ibn Baaz werd gevraagd: “Op het moment dat ik mijn gebed wil verrichten, ben ik verstrooid en ben ik in gedachten verzonken, terwijl ik het zelf niet in de gaten heb tot ik het gebed heb voltooid. Vervolgens verricht ik het gebed nogmaals, maar dan overkomt mij weer hetzelfde. Soms leidt dit er zelfs toe dat ik de eerste tashahhud vergeet te verrichten en niet weet hoeveel raka3aat ik heb gebeden, wat er toe leidt dat ik bang wordt voor Allaah. Hierna verricht ik dan sudjoed a-ssahw. Ik vraag u mij te adviseren. Moge Allaah u behagen.”
Antwoord: Dit zijn de influisteringen van de shaytaan; daarom is het verplicht voor jou om aandacht te schenken aan jouw gebed. Dit gebed behoor je te verrichten in alle rust opdat je weet wat je zegt tijdens het gebed. Allaah zegt:
“Waarlijk, de gelovigen slagen. Degenen die nederig zijn in hun Salaah.” (Aayah: 23/1-2).
Toen de Profeet salla-llaahu 3alayhi wa-sallam een man zag die zijn gebed niet behoorlijk afmaakte en het niet in kalmte verrichtte, beval hij hem om het gebed opnieuw te verrichten en zei tegen hem: “Als je opstaat voor het gebed, verricht dan de woedoe op de juiste manier, richt je dan tot de qibla en zeg de takbier. Vervolgens lees je een deel uit de Koran en buig dan in kalmte, vervolgens richt je je op tot je recht op staat. Dan kniel je neer in kalmte, vervolgens richt je je op in kalmte, dan kniel je weer in kalmte. Dit verricht je in je gehele gebed.”
Als je weet dat je voor Allaah staat en Hem in vertrouwen neemt, dan zal dat ertoe leiden dat je khushoe3[1] ontwikkelt in je Salaah, dat je het met belangstelling verricht, dat je de shayaatien van je afhoudt en dat je veilig bent van influisteringen. Indien deze influisteringen tijdens het gebed steeds vermeerderen, dan moet je drie keer op je linkerschouder blazen en je toevlucht zoeken bij Allaah van de vervloekte shaytaan. Met de wil van Allaah zal het dan van je weggaan. De Profeet salla-llaahu 3alayhi wa-sallam adviseerde sommige metgezellen dit te doen toen hij werd gevraagd: “Oh Boodschapper van Allaah, de shaytaan heeft mij in verwarring gebracht tijdens mijn gebed.”
Het is niet verplicht voor je om het gebed opnieuw te verrichten door de influisteringen, maar je behoort de sudjoed a-ssahw[2] te verrichten als je bijv. de middelste tashahhud bent vergeten of als je vergeet God te verheerlijken tijdens de rukoe3 of sudjoed. Als je twijfelt of je drie of vier raka3aat hebt gebeden tijdens het gebed van Dhuhr, dan tel je het als drie raka3aat en verricht dan nog een rak3ah. Hierna doe je de sudjoed a-ssahw voordat je de salaam verricht. Dit heeft de Profeet salla-llaahu 3alayhi wa-sallam ons bevolen te doen.
Influisteringen van de sjaitaan (2)
Shaykh ibn Baaz werd gevraagd: “Mijn probleem is dat zodra ik de moskee binnentreedt en mij tot de qiblah wendt en de takbirat al-ihram verricht, ik twijfel of ik de takbirat al-ihram wel of niet heb opgezegd waarna ik het nog een keer zeg. Hierna lees ik Soerah al-Faatihah, waarna ik in verwarring raak en de Soerah weer opnieuw lees. Dit gebeurt mij in het bijzonder als ik achter de imaam bidt. Is mijn gebed op deze manier wel of niet juist en wat moet ik doen om af te komen van deze sahw (verwarring)?
Het antwoord: Het gebed is juist, maar je moet wel voor deze influisteringen waken. Dit doe je door je met belangstelling tot Allaah te richten, door Zijn Grootsheid op te roepen als je het gebed intreedt en je met je hart tot Hem te richten. Daarnaast moet je je toevlucht zoeken tot Allaah tegen de influisteringen van de vervloekte shaytaan.
Wat is de regel betreffende het verheffen van je stem voor degene die achter de imaam bidt?
Het antwoord: De Sunnah voor degene die achter een imaam bidt, is dat hij in stilte leest en dit geldt ook voor zijn smeekbedes, omdat er geen bewijs bestaat die dit toestaat. Als hij zijn stem zou verheffen, dan zou hij de anderen kunnen storen.
Het gezamenlijke gebed
Er werd shaykh ibn Baaz gevraagd: “Iemand treedt de moskee binnen voor het gezamenlijke gebed, terwijl de imaam bezig was met de laatste tashahhud. Heeft hij de zegeningen van het gezamenlijke gebed?
Het antwoord: Het gebed wordt niet (als gezamenlijk) gerekend, mits je een rak3ah haalt. Dit is geconcludeerd uit de woorden van de Profeet salla-llaahu 3alayhi wa-sallam: “Wie op tijd is voor een rak3ah van het gezamenlijke gebed, wordt het hele gezamenlijke gebed gerekend.” Maar wie door een geldige reden (zoals ziekte, etc.) te laat komt, krijgt ook de zegeningen van het gezamenlijke gebed, omdat de Profeet salla-llaahu 3alayhi wa-sallam zei: “Als een man ziek is of op reis is, dan worden hem de daden gerekend die hij in een gezonde staat zou hebben verricht.”
Het bidden in onreine kleding
Shaykh al-3uthaymien werd gevraagd:
Wat is de regel betreffende degene die in onreine kleding heeft gebeden terwijl hij daar niet van op de hoogte was?
Het antwoord: Als iemand in onreine kleding heeft gebeden en hij wist niet dat hij zich in onreine staat bevond, pas nadat hij zijn gebed heeft voltooid; of hij was er wel van op de hoogte voordat hij begon met bidden maar het vergeten was en het zich pas herinnerde na voltooiing van zijn gebed, dan is zijn gebed juist en hoeft hij het gebed niet opnieuw te verrichten. Dit komt doordat hij dit verbodene uit onwetendheid of vergeetachtigheid heeft gedaan. Allaah de Verhevene zegt (in vertaling):
“Onze Heer, bestraf ons niet als wij vergeten of als wij fouten maken.” (Aayah: 2/286).
Vervolgens zei Allaah subhaanahu wa-ta3aalaa zoals het overgeleverd is in Sahieh Muslim: “Ik heb het gedaan.”
De Profeet salla-llaahu 3alayhi wa-sallam heeft een keer het gebed verricht met zijn schoenen aan terwijl er zich iets onreins onder bevond. Tijdens het gebed heeft Gabriel hem er op attent gemaakt, waarna hij salla-llaahu 3alayhi wa-sallam ze tijdens zijn gebed uittrok. Hij verrichtte het gebed niet opnieuw. Dit verhaal is een bewijs voor degene die er tijdens zijn gebed achterkomt dat hij iets onreins aanheeft, dat hij het uit kan trekken en verder gaat met zijn gebed. Dit is ook het geval voor degene die wist dat hij onreine kleding droeg en het was vergeten tot hij het zich tijdens zijn gebed herinnerde. Maar als hij er pas na zijn gebed achterkomt, dan hoeft hij het gebed niet te herhalen.
Zo een geval is anders dan het geval van iemand die het gebed verricht terwijl hij was vergeten om de wudoe’ te verrichten en daar pas na het gebed achterkomt. Hij moet de wudoe’ gaan verrichten en het gebed opnieuw verrichten.
Wat is de regel betreffende het sluiten van de ogen tijdens het gebed?
Het antwoord: Het sluiten van de ogen tijdens het gebed wordt afgeraden omdat het in strijd is met het gedrag van de Profeet salla-llaahu 3alayhi wa-sallam, behalve als er een reden voor bestaat, zoals als er versieringen op het kleed of de muur aangebracht zijn of als er een sterke licht op hem wordt gericht die aan zijn ogen pijn doet.
Wat zijn de aanleidingen tot het verrichten van sudjoed a-ssahw?
Shaykh al-3uthaymien antwoordde op deze vraag: In het algemeen zijn er drie redenen voor het verrichten van sudjoed a-ssahw:
1) Meer handelingen in het gebed verrichten dan wat nodig is. (een buiging, een knieling extra…)
2) Het niet verrichten van een handeling welke nodig is voor het gebed. (Je vergeet een plicht van het gebed…)
3) Het twijfelen in je gebed. (je twijfelt of je drie of vier raka3aat hebt verricht)
Wat betreft de vermeerdering uit vergeetachtigheid; het gebed is wel geldig maar die persoon moet wel sudjoed a-ssahw verrichten na a-ttasliem (het beëindigen). Als bewijs hiervoor is overgeleverd door aboe Hurayrah radiya-llaahu 3anhu dat de Profeet salla-llaahu 3alayhi wa-sallam zijn gebed beëindigde na twee raka3aat te hebben gebeden tijdens een van de twee middag gebeden (a-Dhuhr, of al-3asr).De mensen herinnerden de profeet eraan wat hij had gedaan, waarna hij de twee overgebleven raka3aat bad en na de tasliem de sudjoed a-ssahw verrichtte.
En de hadieth van ibn Mas3oed radiya-llaahu 3anhu, verhaalde dat de Profeet vijf raka3aat tijdens Salaatu-Dhuhr had gebeden. Toen hij wilde vertrekken, werd hem gevraagd: “Is het gebed vermeerderd?” Hij zei: “Hoezo?” Ze zeiden: “U heeft vijf raka3aat gebeden.” Hij vouwde zijn benen, richtte zich tot de Ka3bah en verrichtte de sudjoed a-ssahw. [overgeleverd door al-Bukhaari en Muslim]
Wat betreft de vermindering: Als een persoon een rukn van de arkaan heeft weggelaten, dan heb je een van deze gevallen:
Of iemand herinnert het zich voordat hij bij hetzelfde onderdeel van de volgende rak3ah aankomt: in dit geval moet hij terugkeren en deze rukn (verplicht onderdeel) en wat erna komt opnieuw verrichten. Een voorbeeld: Een man begint aan zijn gebed en verricht slechts één sadjdah en staat meteen op zonder de djalsah en de tweede sadjdah te verrichten. Tijdens het Qur’aan oplezen in de tweede rak3ah herinnert hij zich dat hij maar één sajdah heeft verricht. In dat geval moet hij meteen terugkeren om die vergeten sadjdah te verrichten, opstaan en weer verdergaan met zijn gebed. Na voltooiing van zijn gebed, verricht hij de sudjoed a-ssahw.
Of iemand herinnert het zich pas als hij aankomt bij het onderdeel die hij bij de voorgaande rak3ah niet heeft verricht. In dit geval wordt deze tweede rak3ah een vervanging voor de eerste waar hij een rukn heeft vergeten en wordt deze tweede rak3ah dus beschouwd als de eerste rak3ah en van daaruit gaat men verder. Een voorbeeld: De man die was vergeten de djalsah en de tweede sadjdah te verrichten tijdens de eerste rak3ah staat op en bidt verder. Pas als hij de sadjdah van de tweede rak3ah wil verrichten, herinnert hij zich dat hij het bij de eerste rak3ah niet heeft gedaan. In dit geval wordt deze tweede rak3ah gerekend als de eerste en bidt hij verder. Na voltooiing van zijn gebed, verricht hij de sudjoed a-ssahw.
Als een persoon een waadjib (verplicht onderdeel) vergeten heeft te verrichten, zoals bijv. het vergeten te zeggen van subhaana rabbiya-l-3adhiem tijdens de rukoe3, en hij herinnert het zich pas na het opstaan, dan gaat hij verder met zijn gebed zonder terug te keren. Voordat hij de tasliem verricht, moet hij de sujud s-sahw verrichten.
Wat betreft de twijfel tussen het vermeerderen en het verminderen, bijv. als hij twijfelt of hij drie of vier raka3aat heeft verricht; deze kan ook in twee gevallen worden verdeeld.
Als hij het waarschijnlijker acht dat hij één van de twee dingen (dus de vermeerdering of vermindering) heeft verricht, dan bouwt hij op hetgeen waar hij meer zeker van is en completeert het gebed. Na de tasliem verricht hij de sudjoed a-ssahw. Een voorbeeld: Een man bidt het Dhuhr-gebed. Hij twijfelt of hij in de derde of de vierde rak3ah zit. Hij acht het waarschijnlijker dat hij zich in de derde bevindt. Hierna bidt hij dus nog één rak3ah, verricht de tasliem en verricht de sudjoed a-ssahw.
Als hij twijfelt tussen deze twee dingen (vermeerdering of vermindering) en het niet zeker weet, dan bouwt hij op de vermindering en completeert het gebed. Vóór de tasliem verricht hij de sudjoed a-ssahw. Een voorbeeld: Een man bidt het Dhuhr-gebed en twijfelt of hij de derde of de vierde rak3ah bidt. Hij twijfelt heel erg en weet het niet. Dan bouwt hij dus op hetgeen zeker is, dus de derde rak3ah. Hij completeert het gebed en vóórdat hij de tasliem verricht, moet hij sudjoed a-ssahw verrichten.
Conclusie: Hieruit kunnen wij concluderen dat sudjoed a-ssahw vóór de tasliem wordt verricht in het geval hij een verplicht onderdeel niet heeft verricht, of hij twijfelt in het aantal raka3aat en niet weet hoeveel hij er precies heeft gebeden.
Als hij het gebed vermeerdert of in het geval van twijfelen en het waarschijnlijker achten dat hij een bepaald iets heeft verricht; in deze gevallen moet hij de sudjoed a-ssahw na de tasliem verrichten.
Arkaan s-salaat
Om een verschil te kunnen maken tussen een rukn en een waadjib, zal ik de arkaan en waadjibaat vermelden zoals het vermeld staat in het boek van Saalih ibn Ghanim Assadlaan (Taysier al-fiqh= het vermakkelijken van al-fiqh).
Arkaan:
1- Takbieratu-l-ihraam
2- Het staand bidden in de fard gebeden (als hij niet ziek is).
3- Het oplezen van Soerah al-Faatihah tijdens elke rak3ah.
4- De rukoe3.
5- Het in kalmte opstaan na de rukoe3.
6- Sudjoed.
7- Het opstaan na de sudjoed.
8- Het zitten tussen de twee sadjdatayn.
9- Kalmte en dat is rust.
10- De laatste tashahhud.
11- Het zitten om de laatste tashahhud te verrichten.
12- Het opzeggen van de Salaah op de Profeet.
13- De tasliem.
14- Tartieb (al de handelingen horen in volgorde te worden verricht).
Deze arkaan vervallen niet door onwetendheid, vergeetachtigheid en ook niet expres.
De Waajibaat:
1- De takbier naast de takbieratu-l-ihraam.
2- Het zeggen van: sami3a-llaahu liman hamidah, zowel voor de imaam als voor degene die alleen bidt.
3- Het zeggen van: rabbanaa walaka-l-hamd.
4- Het één keer zeggen van subhaana rabbiya-l-3adhiem, tijdens de rukoe3.
5- Het één keer zeggen van subhaana rabbiya-l-a3laa, tijdens de sudjoed.
6- De eerste tashahhud.
7- Het zitten voor deze tashahhud.
Het gebed is ongeldig als je een van deze waadjibaat expres weglaat, maar het is niet ongeldig uit onwetendheid of vergeetachtigheid.
Wat is de regel betreffende het handelen vóór de imaam tijdens een gezamenlijk gebed?
Shaykh al-3uthaymien antwoordde: Het eerder dan de imaam handelen is verboden naar aanleiding van het woord van de Profeet salla-llaahu 3alayhi wa-sallam: “Is degene die zijn hoofd heft vóór de imaam dan niet bang dat Allaah zijn hoofd in de hoofd van een ezel verandert? Of dat Hij zijn gestalte verandert in die van een ezel?” [overgeleverd door al-Bukhaarie]
Dit is een dreigement voor degene die eerder dan de imaam handelt. Het is zo dat de dreigement alleen van toepassing is als iemand iets haraam doet of dat hij een plicht niet verricht. Het is ook vastgesteld dat de Profeet Muhammad salla-llaahu 3alayhi wa-sallam zei: “De imaam is vastgesteld opdat mensen hem zullen volgen. Als hij takbier verricht, verricht het dan ook. Verricht pas de takbier als hij het verricht. En als hij rukoe3 verricht, verricht het dan ook. Doe de rukoe3 pas als hij het heeft verricht. [Overgeleverd door Bukhari]
Ter gelegenheid zeg ik: Iemand die achter een imaam bidt, kan tot één van de vier gevallen behoren:
1- Moesabaqa: Dat hij met een handeling verricht, voordat de imaam eraan begint. Dit is haraam. Als hij als eerste de takbieratu-l-ihraam (dus voordat de imaam dat doet) verricht, dan is zijn gebed niet geldig.
2- Moewafaqa: Dat hij tegelijkertijd met hem een handeling verricht, zoals bijv. rukoe3 en sudjoed, etc. Uit bewijzen komt duidelijk naar voren dat het verboden is, omdat de Profeet salla-llaahu 3alayhi wa-sallam zei: “Verricht geen rukoe3 totdat de imaam dat doet.” Sommige geleerden zeggen dat het afgeraden wordt en niet haraam is, behalve in de takbieratu-l-ihraam. Als hij tegelijkertijd deze takbierah met de imaam verricht, dan is zijn gebed ongeldig en hij moet het nogmaals verrichten.
3- Moetaba’a: Dat hij de handelingen van het gebed verricht, precies na de imaam. En zo hoort het te zijn.
4- Het laatste is dat hij de imaam niet volgt zoals het geval van 3 en zo hoort het niet te zijn.
Verkorten van gebed
Er werd shaykh al-3uthaymien gevraagd:
Hoe lang is de afstand waar de reiziger het gebed mag verkorten? En is het toegestaan om twee gebeden samen te bidden zonder ze te verkorten?
Het antwoord: De afstand waar het gebed verkort kan worden is door bepaalde geleerden vastgesteld op ongeveer 83 kilometer. En sommige geleerden hebben het overgelaten aan al-3urf[3] om te bepalen of het om een reis gaat of niet, al is het geen 83 kilometer. Wat de mensen een reis noemen, is een reis en wat de mensen geen reis noemen, is geen reis, al is het 100 kilometer. Deze laatste is de keuze van shaykh al-Islaam ibn Taymiyyah rahimahu-llaah. Dit is omdat Allaah subhaanahu wa-ta3aalaa niet een bepaalde afstand heeft vastgesteld voor het verkorten van het gebed tijdens een reis en de Profeet salla-llaahu 3alayhi wa-sallam heeft het ook niet gedaan.
Anas ibn Malik radiya-llaahu 3anhu heeft verhaald: “Het was de gewoonte van de Profeet als hij drie mijl of farasig[4] aflegde, dat hij zijn gebed verkortte en twee raka3aat bad.” [overgeleverd door Muslim]
Deze uitspraak van shaykh al-Islaam ibn Taymiyyah komt het meest dichtbij de juiste mening.
En wanneer men in deze 3urf van mening verschilt, kan men de eerste uitspraak van de geleerden aannemen die het aantal kilometers bepaald. En dat is ook een uitspraak van sommige grote imaams en Mudjtahidien[5], dus degene die dit hebben gevolgd hebben in principe ook de juiste manier gevolgd.
(Shaykh ibn 3uthaymien is van mening dat het bepalen van een reis door al-3urf de juiste methode is.)
Wat betreft of het toegestaan is om al-djam3 te verrichten als het ook toegestaan is om al-qasr te verrichten; shaykh al-3uthaymien zegt hierover: “Al-djam3 is niet verbonden aan al-qasr, al-djam3 is verbonden aan de behoefte eraan. Wanneer men het nodig acht om djam3 te verrichten, zowel tijdens een reis als geen reis, dan kan hij dat verrichten. Om deze reden verrichten de mensen al-djam3 tijdens hevige regenval die het voor de mensen bemoeilijkt om terug te keren naar huis. Of wanneer er een hevige, koude wind waait tijdens de winter. Of wanneer hij bang is dat zijn bezittingen verloren zullen gaan of vernietigd zullen worden, en dergelijke situaties. In Sahieh Muslim staat overgeleverd door 3abdu-llaah ibn 3abbaas, moge Allaah tevreden met hem en zijn vader zijn, hij zei: “De Profeet heeft Salaatu-Dhuhr en 3asr samen gebeden en de Maghrib en 3ishaa’ samen gebeden zonder dat er sprake was van angst of regen.” Ze zeiden: “Wat wil hij hiermee laten zien?” Hij zei: “Hij wilde zijn ummah geen ongemak bezorgen.”
En zo wordt het bepaald. Als men ongemak ondervindt in een bepaald geval, dan mag hij de gebeden samen bidden. En tijdens een reis is er sprake van ongemak en op basis hiervan mag iemand die op reis is djam3 verrichten, zowel vóór vertrek of tijdens zijn reis. Al-djam3 tijdens de reis is het meest aanbevolen en als men niet reist is het het meest aanbevolen om de djam3 niet te verrichten.
Als uitzondering hierop is als men verblijft in een plaats waar djamaa3ah wordt gebeden; hier moet de reiziger gewoon naar de moskee gaan en djamaa3ah met de moslims mee bidden. Dan verricht hij niet de djam3 en ook niet de taqsier, maar als hij niet op tijd is voor het gezamenlijke gebed, dan bidt hij wel de verkorte versie, zonder djam3 te verrichten, behalve wanneer het nodig is.
Dit is een globale vertaling van enkele fataawaa van deze geleerden en mijn interpretatie ervan. Ik heb kleine veranderingen aangebracht, zonder inbreuk te doen op de inhoud en betekenis ervan.
Door broeder Aboe Jouairiya.
[1] Khushoe3= in gebed verzonken zijn, nederig, diepe eerbied, diep ontzag.
[2] Sudjoed a-ssahw = twee sadjdaat die je verricht na twijfel of vergeetachtigheid of na het verminderen of vermeerderen van je gebed.
[3] Al-3urf= de gewoonte van bepaalde landen of plaatsen om te bepalen of het reizen van A naar B wel of niet een reis betreft.
[4] Faraasikh= meervoud van farsakh: lengtemaat 6 tot 8 kilometer.
[5] Mudjtahid= een islamitische geleerde die eigen interpretaties van de wet geeft.