Vertaling van een vrijdagpreek gegeven door Said Amrani.
Wat is roddelen, wat valt onder roddelen, bewijzen over het verbod, de aanleidingen tot roddelen.
Hoe moeten we omgaan met roddelen, de gevolgen, hoe kunnen we het roddelen vermijden, uitzonderingen die niet vallen onder roddelen en tawbah van deze zonde.
De tong is een van de grote gunsten die Allaah ons heeft gegeven. Op het eerste oog een klein aspect van het menselijk lichaam, maar wat er uit voort vloeit is groot. Onderscheid maken tussen een gelovige en niet-gelovige, kunnen we alleen met de verklaring van de tong. Daarom is het van groot belang dat de persoon die toerekeningsvatbaar is, waakzaam moet zijn over wat hij zegt met zijn tong en dat hij deze gunst alleen in het goede gebruikt. Wanneer je ziet, dat hetgeen wat je zegt van geen belang is en geen voordeel heeft, dan is het beter voor je om te zwijgen. Hoewel het toegestaan is om te praten, kunnen jouw woorden leiden tot iets haraam of afgeraden.
In mijn lezing van vandaag wil ik kort stilstaan bij een grote zonde die veroorzaakt wordt door de tong, namelijk roddelen. De volgende punten komen aan bod: Wat is roddelen; wat valt onder roddelen, ; bewijzen over het verbod, de aanleidingen tot roddelen, hoe moeten we omgaan met roddelen, de gevolgen, hoe kunnen we het roddelen vermijden, uitzonderingen die niet vallen onder roddelen en tawbah van deze zonde.
Wat is roddelen?
Vele mensen maken geen onderscheid tussen al-ghiba en namiema. De laatste betekent het stoken tussen twee mensen met de intentie ruzie te veroorzaken en ze uit elkaar te drijven.
De geleerden hebben roddelen als volgt gedefinieerd: Iets vertellen over je medebroeder/zuster wat hij niet goed of niet leuk zou vinden, of het nou gaat over zijn lichaam, afkomst, eigenschappen, daden, woorden, geloof, zelfs zijn kleding, huis en vervoermiddel.
Aboe Hoerairah zei dat de Boodschapper van Allaah zei: ”Weten jullie wat achterklap(of roddel) is? Zij zeiden: Allaah en Zijn Boodschapper weten het beste. Hij zei: Als je iets over je broeder zegt, wat hij niet leuk vindt, dat is achterklap. Iemand zei: Maar wat als mijn broeder zo is zoals ik zeg? Hij zei: Als hij is zoals je zegt, dan heb je geroddeld en als hij niet is zoals je zegt, dan heb je hem belasterd.”1
Wat valt onder roddelen?
Beste broeders en zusters, roddelen wordt niet beperkt tot dat wat je uitspreekt, maar het is meer dan dat. Onder roddelen valt ook het wijzen, knipogen, shrijven, gebaren, etc. Aisha –moge Allaah tevreden over haar zijn- heeft gezegd: ”Een vrouw kwam langs bij ons en toen ze wegging, maakte ik een gebaar met mijn hand dat ze kort was. De Profeet zei toen tegen mij: dit is roddel.”
Beste broeders en zusters, vaak hoor je mensen die roddelen het excuus gebruiken dat wat zij zeggen over een bepaald persoon ook echt zo is. Hier maken mensen de fout te denken dat dit niet onder roddelen valt, maar dat is niet het geval. Al spreekt hij de waarheid, toch is en blijft het roddelen.
Er is ook nog een ernstigere vorm van roddel en dat is laster. Laster wordt als volgt uitgelegd in het Islamitisch; iets achter de rug om over iemand vertellen en er tevens dingen bijverzinnen die niet waar zijn. Deze zonde weegt nog veel zwaarder dan het eerste, want er is tevens ook nog eens gelogen, wat de zonde nog groter maakt.
Bewijzen over het verbod
Beste broeders en zusters, in de Koran en in de Profetische overleveringen, vinden we verschillende verzen en overleveringen die roddelen verbieden. Een aantal daarvan zijn:
Allaah de Verhevene zegt:
”O, gij die gelooft! Vermijdt in het algemeen verdenking want achterdocht is een zonde. En spioneert niet, noch belastert elkander. Lust iemand onder u het vlees van zijn dode broeder? Gij verafschuwt het zekerlijk. Vreest Allaah voorzeker, Allaah is Berouwaanvaardend, Genadevol.” al-Hodjoraat 12
Ibn Mas’ud, moge Allaah met hem tevreden zijn, heeft overgeleverd: ”De Profeet heeft gezegd: ”Zal ik jullie vertellen wat de mensen in groepen kan verdelen? Dat is lasteren, kwaadspreken tussen de mensen.”2
En de Profeet zei: ”De beste dienaren van Allaah zijn diegenen, die, wanneer zij gezien worden, Allaah gedenken. De slechtste dienaren van Allaah zijn degenen die kwade roddel verspreiden en daarmee verdeeldheid onder hun vrienden zaaien en problemen voor onschuldige mensen veroorzaken”.3
Ook overgeleverd door Ibn Mas’ood dat hij zei: ”We waren met de Profeet toen een man opstond en weg ging. Meteen sprak er een man vernederend over hem. De Profeet zei tegen hem: reinig de ruimte tussen je tanden.Hij vroeg: waarom moet ik de ruimte tussen mijn tanden reinigen? Ik heb geen vlees gegeten. Hij zei: je hebt je broeders vlees gegeten.”4
De profeet zei: ”De Moslim is degene voor wiens tong en handen de andere Moslims veilig zijn.”5
Aboe Hoerairah zei dat de Boodschapper van Allaah zei: ”Degene die waarlijk in Allaah en de Laatste Dag gelooft moet het goede zeggen of zijn mond houden.”6
Imam al-Qurtubi heeft gezegd dat er consensus bestaat tussen de geleerden dat roddelen een van de grote zonden is en dat men berouw hiervoor moet tonen.
De aanleidingen tot roddelen
Er zijn vele redenen waarom een persoon valt in de zonde van het roddelen en ik zal er een aantal noemen. Het eerste is het vele praten. Men moet ervoor waken niet te vaak en onnodig veel te praten, want hierdoor wordt het makkelijker om te roddelen. Ook moet worden getracht slecht gezelschap en plekken waar geen vrome mensen zich bevinden te vermijden. Het zich niet bezighouden met het gedenken van Allaah en Zijn Boek te lezen is ook een aanleiding. Een andere reden is het hebben van te veel vrije tijd, waardoor men zich sneller bezighoudt met het praten over anderen om zijn tijd te vullen. Een belangrijke aanleiding is ook de onwetendheid van velen over het gevaar van roddelen en denken dat het allemaal niet zo erg is. Velen houden zich ook niet bezig met het gebieden van het goede en het verbieden van het slechte. Afgunst, hoogmoed en andere psychische ziektes spelen ook een grote rol. Een excuus die ook vaak wordt gebruikt, is dat men roddelt om ‘zijn hart te luchten’.
Omgaan met roddelen
Een van de rechten van de moslim op zijn medemoslim, is dat hij hem verdedigt als iemand over hem roddelt en dat hij zijn eer verdedigt. Dit is een van de plichten van een moslim en indien hij deze plicht verzuimt te vervullen, loopt hij de kans om nu of later gestraft te worden. Er zijn vele bewijzen die duidelijk maken dat een moslim roddelen behoort af te wijzen en dat het afwijzen van roddel een goede daad is. Een van deze bewijzen is de hadith die overgeleverd is door Asma bint Yazied, moge Allaah tevreden met haar zijn, dat zij zei dat de Boodschapper van Allaah heeft gezegd: “ Wie de eer van zijn medemoslim verdedigt wanneer over hem wordt geroddeld; Allaah zal hem zeker van het Hellevuur redden.”7
Ook heeft onze Profeet in een andere overlevering gezegd: ”Wie een weerwoord geeft wanneer over de eer van zijn medebroeder wordt gesproken, zal Allaah hem weren van de Hel op de Dag des Oordeels.”((Tirmidhi.))
Beste broeders en zusters, degene die luistert naar roddel, zondigt ook. Degene die het afkeurt met zijn tong of met zijn hart als hij bang is, valt hier niet onder. Indien hij in staat is het gesprek te veranderen of dat gezelschap te verlaten, maar toch doet hij het niet, dan zondigt hij ook. Indien hij het gezelschap wel vermaant te stoppen met roddelen, terwijl hij in zijn hart graag wil luisteren naar deze roddel, dan wordt dat hypocrisie genoemd. De zonde blijft dus indien hij het niet afkeurt met zijn hart. Het is niet voldoende te gebaren dat men moet stoppen met het roddelen, maar men moet daadwerkelijk een einde maken aan de roddel. Onze Profeet heeft gezegd: ”Indien een moslim wordt vernederd in het bijzijn van zijn broeder en hij doet er niks aan terwijl hij daartoe wel in staat is; Allaah zal hem op de Dag des Oordeels vernederen in het bijzijn van iedereen .”
Beste broeders en zusters, laat de roddelaar de bijeenkomsten niet vervuilen door roddel en het vlees van je medebroeders niet eten. Verdedig hun, want het kan ook zo zijn dat dezelfde persoon over jou roddelt.
Zaken waaraan de roddelaar moet denken
Weet, oh broeders en zusters, dat de roddelaar de vloek, afschuw en de straf van Allaah riskeert te ontvangen. En weet dat…….
- de hasanaat van de roddelaar worden gegeven aan degene waarover hij roddelt. En indien hij geen hasanaat heeft, zal hij de zondes van die persoon ontvangen.
- degene die roddelt zich eerst bezig moet houden met zichzelf en zijn eigen tekortkomingen en fouten.
- de roddelaar het vlees van zijn broeder eet.
- de roddelaar zijn les moet trekken uit de bewijzen waaruit duidelijk blijkt hoe ernstig roddelen is.
- de roddelaar zich verre moet houden van de bovengenoemde aanleidingen die tot deze grote zonde leiden.
- men zijn tijd goed moet benutten, zich niet moet bezighouden met nutteloze zaken en in het gezelschap verkeren van rechtschapen mensen.
Gevolgen van het roddelen
Roddel kan een persoon enorme schade berokkenen. Door het geroddel wordt zijn eer aangetast, men krijgt een verkeerd beeld van die persoon en misverstanden zullen ongetwijfeld ontstaan.
De omgang tussen de mensen van een bepaalde gemeenschap bepaalt tevens de eigenschappen van een desbetreffende gemeenschap. Als de eigenschappen “tolerantie” en “vergevingsgezindheid” ontbreken in de omgang tussen de mensen is het onmogelijk te denken dat er rust en vertrouwen zich zal nestelen in een gemeenschap. Als de mensen elkaar intolerant en geduldloos benaderen, zal de omgang met mensen van een bepaald gemeenschap stuklopen.
Roddel is tevens een van de grootste ziektes en vernietiger van de (goede) mensenrelaties van gemeenschappen/mensenmassa’s .
Roddelen verstoort de mensenrelaties en creëert onnodige vijandschappen. Mensen die een roddelgesprek bijwonen zullen, omdat diegene er niet bij is om zich te verdedigen, verkeerde denkbeelden over diegene krijgen. Er zullen onnodige vooroordelen ontstaan. Deze vooroordelen zullen dan op het laatst omslaan in een “gemeenschapsziekte” en de vriendschap tussen de mensen zware schade toebrengen. Een Moslim moet beseffen welke schade roddelen en kwaadsprekerij aanricht, het is de oorzaak van ruzies en de verbreking van vriendschapsbanden. Het is een slechte zaak wanneer met vervalt in zulke grote zonde.
Uitzonderingen
De geleerden hebben vermeld dat er zes uitzonderingen bestaan die het toestaan om over een persoon te praten. Deze uitzonderingen zijn toegestaan om een religieus doel te bewerkstelligen.
- Het is toegestaan voor een persoon waarop onrecht is gepleegd, om bij de rechter over de persoon te praten die over hem heeft geroddeld.
- Het is toegestaan naar een persoon te stappen van wie men denkt dat hij in staat is om al-munkar te veranderen. Bijvoorbeeld als men ziet dat een bepaald iemand iets verkeerds heeft gedaan en vervolgens bij de vader van die persoon klaagt, omdat hij er van uit gaat dat de vader verandering kan brengen in de situatie.
- Het is toegestaan om te praten over iemand tegenover een geleerde om een fatwa te verkrijgen. Het is het beste om de naam van de persoon in kwestie te vermijden.
- Het is toegestaan om te praten over een persoon om te waarschuwen voor het slechte. Bijvoorbeeld in het geval van het huwen van een meisje. Als men op de hoogte is van de slechte reputatie van de man die een meisje ten huwelijk gaat vragen, dan mag je haar vader hierover inlichten.
- Het is toegestaan te praten over degene die bijvoorbeeld openlijk slechte zaken verricht zoals het drinken van alcohol.
- Het is toegestaan iemand te noemen met een bijnaam die doelt op een tekortkoming, maar waar hij bekend om staat. Bijvoorbeeld, al-a’raj (de kreupele).
Hoe berouw te tonen
Beste broeders en zusters, ieder die in deze zonde is gevallen, behoort berouw te tonen. De voorwaarden van tawbah zijn:
- Men behoort afstand te nemen van de zonde.
- Men behoort spijt te tonen voor zijn daad.
- Hij moet de oprechte wil hebben de daad niet meer te herhalen.
- Als de roddel de persoon heeft bereikt, dan behoort hij de persoon ook om vergiffenis te vragen. Indien de roddel de persoon in kwestie niet heeft bereikt, dan moet hij vergiffenis vragen voor hem.
Broeders en zusters, laat ons goed spreken over elkaar of anders gewoon zwijgen.
‘Abdoellah bin ‘Amr zei dat de Boodschapper van Allaah zei: ”degene die zijn mond houdt is veilig.” ((Overgeleverd door Ahmad en Tirmidhi; Sahih.))